1-   معنی کلمات مشخص شده را بنویسید. ( 2 نمره )

الف) محمّد تقی شیفتۀ  طبیعت بود .  

ب ) پیامبر در تنهایی سیمایی  محزون و متفکّر داشت .  

پ ) چمران در میان مردم بسیار محبوب بود .  

ت )  ما باید نیروی جوانی  و شادابی خود را با تفکّر و  بصیرت همراه کنیم .

ث ) خداوند « نمی توانم » را  قرین  رحمت  خود کند .

ج ) چمران کمی مکث کرد .

چ ) شاپرک بعضی شب ها با آدم آهنی نجوا می‌کرد.

ح ) صدها عالم طبیعی و مورّخ و ادیب در فرهنگ اسلامی پرورش یافتند.

2-  مفرد کلمات زیر را بنویسید . ( 0/5 نمره )

افراد (           )        معانی (           )        

3- متضاد کلمات زیر را بنریسید. ( 0/5 نمره )

         سؤال (            )                    استقلال (           )

درس 12

                                               ضمیر                 

 ضمیر واژه ای است که معمولاً به جای اسم می نشیند.

 ضمیر ها یاگسسته (جدا ) هستند یا پیوسته (چسبیده به کلمة قبلی )

ضمیر های گسسته  : من ، تو ، او ، ما ، شما ، ایشان

ضمیر های پیوسته  : -َ م –َ ت  –َ ش –ِ مان –ِ تان –ِ شان

اسمی که ضمیر به جای آن آمده است ، مرجع آن ضمیر است ؛ مثال:مریم دانش آموز پرتلاشی است ، دوستانش  آیندۀ خوبی را برای او پیش بینی می کنند.

در مثال بالا دو ضمیر «  َش » و « او » به جای مریم نشسته اند ، پس مریم مرجع هر دو آن هاست.

درس 13

                                   بن مضارع - شناسه                       

به این فعل ها توجّه کنید: می نویسم ، می نویسی ، می نویسد ، می نویسیم ، می نویسید ، می نویسند 

به هر یک از این فعل ها «ساخت» یا «صیغه» می گویند.زمان همۀ این ساخت ها حال یا مضارع است. 

اگر «می»  را کنار بگذاریم ، در هر ساخت دو جزء داریم :                              

درس 7

                                                 متمّم   

نشانه‌ها‌ی متمّم : (حروف اضافه) به با بی  بر بدون جز برای  /  در از تا  چون  الی  الّا  سوای  و...

متمّم : یک یاچند کلمه که پس از نشانۀ متمّم  آورده شود ، متمّم نامیده می شود ؛   مثال:

مردان  بزرگی   در     ایران  زیسته‌اند. بهرام از  بازار بزرگ قدس ، پیراهنی خرید. در این نمونه ها کلمات مشخّص شده متمّم هستند .                             

                                   جابه جایی کلمات در جمله

فارسی زبانان وقتی به طور طبیعی سخن می گویند معمولاً نهاد را در اوّل و فعل را در آخر جمله می آورند. بقیه اجزای جمله (مانند مفعول، مسند و ...) در وسط بین نهاد و فعل آورده می شود امّا در شعر ونثرادبی گاهی این ترتیب به هم می خورد که البتّه این جابه جایی برزیبایی سخن می افزاید ؛ . مثال ((شدش گیتی به پیش چشم تاریک )) که فعل در اوّل جمله آمده است و در اصل بدین گونه بوده است : گیتی پیش چشم او تاریک شد.

برای دریافت جدول «انواع فعل از نظر زمان» در فرمت پی دی اف، بر روی تصویر زیر کلیک کنید.

           1- تشبیه                           

تشبیه آن است که کسی یا چیزی را از لحاظ داشتن صفتی به کسی یا چیزی دیگر مانند کنیم ، هر تشبیه چهار رکن دارد :

رکن اوّل کلمه ای است که آن را تشبیه می کنیم ( مشبّه ) .

رکن دوم کلمه ای است که رکن اوّل را به آن تشبیه می کنیم. ( مشبّهٌ به)

رکن سوم شباهت رکن اوّل و دوم است و معمولاً حذف می شود.( وجه شبه )

رکن چهارم کلماتی است که تشبیه را برقرار می سازد ؛ از قبیل: مانندِ ، مثلِ ، چون ، هم چون ، به سانِ و . . . ( ادات تشبیه )

گاهی رکن چهارم هم حذف می شود  .

مثال : پیراهن او   مثل   برف   سفید  است .    ←    تشبیه کامل                 

             1          4      2       3                                                                  

در کتاب‌های پیشین فارسی دوره راهنمایی که تقریباً در سال‌های 74 تا 87 در دست دانش آموزان بود، یک درس کامل کتاب اوّل به معرّفی شاهنامه می‌پرداخت و در سال دوم داستان " نخستین جنگ  رستم  باافراسیاب " و نیز داستان شورانگیز و مصوّر "هفت خان" طرح شده بود . نگارنده به خاطر دارد که شاگردان این درس‌ها را از قبل می‌خواندند و با شوق و بی‌قراری برای طرح آن‌ها در انتظار  می‌ماندند و چه بسا دبیر خود را وادار می کردند تا در بارۀ رستم، هفت‌خان  و قبل و بعد داستان  برای  آنان  توضیح دهد. شنیدنی‌تر آن که مؤلّفان آن کتاب‌ها که چهار درس از شاهنامه  در کتاب قرار داده  بودند، سایه یک غیرمتخصّص را هم  بر  سر خود داشتند، چرا  که تسلّط رأی و اندیشه و کلام غلامعلی حدّاد عادل در جای جای آن کتاب ها آشکار بود؛ و امّا در  دورۀ جدید کتاب‌های  فارسی  که تقریباً  از  سال 87  تألیف  گردیده  و با تغییراتی اندک به عنوان فارسی دورۀ اول متوسطه استفاده می‌گردد، از  شاهنامه فردوسی، از کتابی که به حق در ردیف  بزرگ‌ترین آثار حماسی جهان  است، به جز  چند  بیت  پراکنده و یکی دو تعریف  کم محتوا  که سرجمع  به  یک  صفحه  هم  نمی‌رسد ، ( آن هم برای خالی نبودن عریضه) سخنی در میان نیست.

درس 1

                                               جمله

یک یا چند کلمه که پیامی داشته  باشد یعنی دارای معنی کامل باشد جمله نام دارد مانند : ایران کشور بزرگی است.                                                  

درس 2

جمله ی خبری :این جمله ها خبری را بیان می کنند ؛ مانند :هوا کم کم سرد می شود. 

جمله ی پرسشی : این جمله هاپرسشی را مطرح می کنند؛ مانند : صالح کجاست؟ 

 جمله ی امری : :این جمله ها انجام کاری را درخواست می کنند ؛ مانند : شهیدان را یاد کنید. 

جمله ی عاطفی : این جمله ها احساس ما را نشان می دهند.(احساس تعجب ، خشم ، افسوس ،ترس و . . . )؛ مانند: عجب مدرسه ی خوبی ! 

                                         کلمات هم خانواده                            

 هم خانواده به کلماتی می گویند که سه حرف آن مشترک است، این واژه ها از عربی به فارسی وارد شده اند .این سه حرف مشترک ،حروف اصلی یا ریشه ی آن هاست

؛مثال:  عالِم (دارنده ی دانش) معلّم (آموزنده ی دانش ) تعلیم (آموختن دانش)علم (دانش) همین طور که مشاهده می کنید ، کلمات هم خانواده با هم ارتباط معنایی دارند.